Plaatsmaken heeft twee nieuwe leden in haar Raad van Toezicht; Ralph Dassen en Ide André.

Met de komst van Ralph Dassen hebben we na het vertrek van Jenny Doest opnieuw een ervaren Arnhemse culturele bestuurder in huis. We kozen er daarnaast voor om een extra lid aan te stellen die vanuit artistiek-inhoudelijke invalshoek kijkt, en verwelkomen graag kunstenaar Ide André als Plaatsmaker. Met veel plezier stellen we ze aan je voor. We verheugen ons op de samenwerking! 

"Ik ben beeldend kunstenaar en woon en werk nu ruim tien jaar in Arnhem. Mijn werk vertrekt in eerste instantie vanuit de schilderkunst, maar maakt steeds vaker uitstapjes naar sculptuur, performance, video en/of geluid. Naast mijn eigen praktijk ben ik een van de vaste studiopraktijkdocenten op de Fine Art-afdeling van AKI ArtEZ in Enschede.

Vanuit mijn schilderen heb ik altijd een interesse gehad in grafische technieken, mede doordat het vaak directe fysieke methodes zijn. Ook heb ik een voorliefde voor plekken en initiatieven waar ruimte wordt gecreëerd om samen te komen – om vanuit samenzijn te denken, doen en vooral te maken. Plaatsmaken is een plek waar dat onder andere samenkomt. Ik vind het dan ook erg leuk om dat vanuit de Raad van Toezicht te mogen ondersteunen waar nodig is."

“I always think there is a mystical understanding between the moon and the street,
like between two sisters who have grown old together
and no longer need any language to communicate with each other.”
— Tove Ditlevsen

"Dat gevoel — dat iets spreekt zonder woorden — herken ik.
In kunst. In poëzie. In stilte.
In de manier waarop een gedachte, een beeld of een blik ineens iets opent
en even alles met elkaar verbindt.

Ik ben Ralph Dassen, directeur-bestuurder van Focus Filmtheater Arnhem,
vader van twee jongens, en al drie jaar onderweg met dat ene boek,
dat hardnekkig blijft steken rond de dertigduizend woorden.
Ik beweeg me graag tussen werelden — tussen woord en beeld, tussen praktisch organiseren en wegvallen in dromen.

Ik hou van kunst die durft te verdwalen,
van taal die schuurt en troost,
van kleuren die nét te fel zijn,
en van makers die zich niet laten temmen.

Daarom voel ik me thuis bij Plaatsmaken:
een plek waar kunstenaars experimenteren, falen, schitteren —
waar dingen ontstaan die nog geen naam hebben.

Als nieuwe toezichthouder hoop ik bij te dragen aan het creëren van ruimte —
ruimte om te maken, te twijfelen, te onderzoeken.
Ruimte waarin kunst en poëzie blijven ademen.

En ja — altijd met een kop koffie in de buurt.

Ik verheug me om jullie te ontmoeten en me binnenkort Plaatsmaker te mogen noemen!"

Nieuwe leden RvT

Op de muur voor Plaatsmaken is sinds deze week een nieuwe muurschildering te bewonderen, met daarin een gedicht van Terra van Dorst.

Plaatsmaken kreeg de vraag vanuit de gemeente Arnhem om mee te denken over een nieuwe invulling van de muur bij onze buren van Oostdam Meubelstoffen. Er was overlast van graffiti en sowieso kon de muur wel een fris idee gebruiken. We stelden voor om een jonge Arnhemse dichter een gedicht over de wijk te laten schrijven en dat op de muur aan te laten brengen. Terra van Dorst schreef een treffende ode aan Klarendal. Dit gedicht werd door Between The Lines vormgegeven en daarna geschilderd in een Delfts blauwe collage, waarin behalve het gedicht ook de molen, Oostdam en Plaatsmaken een plekje kregen. De muurschildering is vorige week voltooid. Het is prachtig geworden! We zijn blij en trots dat we opnieuw (na het bestickeren van de elektrakasten) een bijdrage mochten leveren aan het verfraaien van onze wijk.

Nieuwe muurschildering

Er staan de komende maanden weer nieuwe workshops op de planning.

Altijd al willen leren zeefdrukken? Of wil je met analoge fotografie leren werken? Voor de volgende workshops kun je je nog inschrijven:

Vrijdag 21 november | Workshop zeefdruk (beginners)
Zondag 30 november | Workshop Pinhole fotografie

Lees hier meer over de workshops en hoe je je kunt aanmelden.

Workshops november

Op vrijdag 21 november staat er weer een zeefdrukworkshop gepland. Inschrijven kan nog!

Heb je altijd al willen leren zeefdrukken? Of wil je de techniek en basisvaardigheden weer even opfrissen? Kom dan zeefdrukken op 21 november. 

Introductieworkshop zeefdruk 
Deze workshop is geschikt voor beginners zonder enige zeefdruk ervaring. In één middag maak je kennis met de basis van het zeefdrukken; de techniek en het drukproces. Samen met andere cursisten ga je aan de slag met het maken van een gezamenlijk beeld. Alle aspecten van het drukproces zullen daarbij aan bod komen, denk hierbij aan het klaarmaken van een zeefdrukraam, de inkten en het inrichten van je zeefdruk tafel. Ook leer je omgaan met de gereedschappen en materialen die daarbij komen kijken. 
Deze workshop wordt gegeven door Liedeke Taen.

Prijs: € 110,- p.p. (incl. materiaal en btw)

Inschrijven kan via de aanmeldknop hiernaast, of stuur een mailtje naar info@plaatsmaken.nl

Zeefdrukworkshop

Op donderdag 18 september en zaterdag 20 september vond de Herfstsamenscholing plaats.

Koen Kievits en Django van Ardenne fotografeerden de Herfstsamenscholing, en Plaatsmaker Maurice legde alles vast op video. Onderaan deze pagina kun je het beeldmateriaal bekijken.

De herfst begon langzaam de kleuren te veranderen. In een zacht septemberlicht vierden we de overgang naar het nieuwe seizoen. Op donderdag liepen we door Klarendal om de elektrakasten te bekijken die Harmen Liemburg had voorzien van ontwerpen, gebaseerd op lievelingsdingen van buurtbewoners. Alles was op kleur gerangschikt. Sommige buren hadden een heel tuintje aangelegd rond het kastje voor hun deur, met bijpassende bloemen. Bij terugkomst was er Equinox soep van pompoen en gember, met geroosterde salie croutons. Aan tafel werd er door Sunflower Soup een workshop gegeven waarbij deelnemers konden tekenen op eetbaar papier. Katten werden getekend, met zorgen en in gespannen toestand. Toen iedereen klaar was werden de tekeningen en daarmee de zorgen opgegeten.

Het was al druk bij Plaatsmaken rond het middaguur op de tweede dag van de Samenscholing. Periphery Center gaf een workshop waarbij gelezen, geluisterd, geschreven en uiteindelijk een groot werk werd gemaakt. Deelnemers zaten in een kring en bespraken hoe ze hun woede en politieke teleurstelling konden omzetten in iets constructiefs. Gezamenlijk werkten ze aan een grote blauwdruk die nu als inspiratie te zien is in de Composthoop in de hoek van de ruimte.

Buiten plakte de Hospitality Club het billboard weer vol met felgelkeurde monoprints. Hier en daar alvast een molen erop, het is de start van het grote Molenproject waarbij ze zeilen voor de wieken zullen maken. Na afloop van deze activiteiten aten wij verrukkelijk bananenbrood, in voorbereiding op de rave in de kelder.

Het was tijd voor de presentatie van Ploegendienst 3. Het werk van Margreet Sweerts werd door middel van een performance getoond. Twee vaandelzwaaiers liepen vanaf het begin van de oprit op het publiek toe. Wild zwaaiend, dan weer elkaar rustig aankijkend. De vaandels klapperden lustig in de wind. Daarna werden ze aan elkaar geknoopt en was het één grote vlag, overgave en berusting.

Emmeline de Mooij nam ons op hilarische wijze mee in haar lichamelijke transformatie, van stil staan in haar lichaam tot uitbundig datzelfde lichaam vieren en delen. Moni Zwitserloot droeg teksten voor die al even lichamelijk waren, met onderwerpen als wormen en maden en losse nagelriemen. Hussel Zhu ging op de molensteen staan en vertelde ons in het Chinees over zijn werk. Dat niemand begreep wat hij zei was geen enkel probleem, wij voeren blind op zijn gepassioneerde uitleg.

We begaven ons naar de kelder waar de gezamenlijk gemaakte muziekvideo werd gelanceerd. Voor de gelegenheid was de hele kelder ingepakt in zwart plastic, er was een rookmachine, een laserlicht en een DJ. We zagen Margreet, Emmeline, Hussel en Moni schreeuwen, dansen, bewegen, hun demonen aanroepen en bevechten. Daarna gingen we die van onszelf aankijken, dansen, met de armen de lucht in, daarbij lichtelijk geholpen door de muziek en hier en daar een bijpassende cocktail zoals Dark & Stormy.

Laat nu de herfst en de inkering maar komen.

De Herfstsamenscholing is onderdeel van H0ha; een programma waarin dichters, beeldend kunstenaars, activisten en publiceerders worden uitgenodigd om in zogenaamde 'Ploegendiensten' te komen (samen-)werken bij Plaatsmaken. 
Ieder seizoen komt daar een Samenscholingsweek van, waarin activiteiten gebundeld worden tot een uitbundig geheel van artistiek en sociaal experiment. We werken voor dit programma samen met kunstcollectief Sunflower Soup en curator Lenn Cox. 

Moni Zwitserloot is schrijver en performer. Belangrijke elementen in diens werk zijn lichamelijkheid, transformatie en community. Vreemd, vies of raar zijn wordt gevierd met behulp van gore-en magisch realistische elementen. Huidige obsessies: insecten, schimmels en lichaamssappen.

Hussel Zhu is beeldend kunstenaar, schrijver van korte verhalen en onderzoeker. In zijn grafische werk gebruikt hij vaak de figuur van een dansende kikker -geïnspireerd door de japanse inktschildering ‘Vogels, Dieren en Menselijk Spel’ en door de schilderijen van Bada Shanren, waarin satirische dieren machthebbers bespotten.

De Feministische Handwerk Partij is een politieke feministische kunstenaarsbeweging die zich bezighoudt met studeren, repareren, spreken, oplappen, ontleren en verstellen. Het is een initiatief van beeldend kunstenaar Emmeline de Mooij en performance regisseur Margreet Sweerts.

Terugblik | Herfstsamenscholing

Routekaarten zijn gratis verkrijgbaar bij Plaatsmaken.

Verspreid over de Arnhemse wijk zijn vier permanente kunstwerken in de openbare ruimte gerealiseerd. Stichting Plaatsmaken werd door de gemeente Arnhem gevraagd deze route te ontwikkelen, en zij trok de Arnhemse curator Fleur Junier aan om de route inhoudelijk vorm te geven. 

De vier kunstwerken refereren aan de identiteit van de wijk: het landschappelijke karakter van het gebied, de geschiedenis van de plek, en de jonge identiteit van de buurt en haar bewoners. Alle kunstwerken zijn speciaal voor de plek vervaardigd. Er is gezocht naar een diversiteit aan kunstenaars, qua leeftijd, achtergrond en gender. De kunstenaars beschikken allemaal over een unieke, onderscheidende aanpak, hebben een sterke band met de regio, en hebben zich geëngageerd met de wijk en met de mensen die er wonen. De route wordt gecompleteerd met een Poëzieroute op een aantal nutshuisjes van Schuytgraaf. 

Het doel van Kunstroute Schuytgraaf is de openbare ruimte een kwaliteitsimpuls te geven, de leefbaarheid te vergroten en bij te dragen aan een gevoel van herkenning en verbinding. De route bestaat uit werken die als een ontmoetingsplek functioneren, als uitkijkpunt, ‘landmark’, en als uitnodiging tot gesprek of overpeinzing. Wethouder Cathelijne Bouwkamp is blij met de kunstroute: "Kunst in de openbare ruimte is voor Arnhem van groot belang. Kunst heeft de kracht om te verrassen, te verbazen en ik verwacht dat dit ook bij deze kunstroute gaat gebeuren. Het is mooi dat bewoners betrokken worden bij het project. Dat opdrachten vooral verstrekt worden aan kunstenaars uit de regio, helpt ook nog eens onze beeldende kunstsector."  

Kunstroute Schuytgraaf is er voor iedereen: de bewoners uit Schuytgraaf, jong en oud en mensen uit de regio of de toerist die Arnhem bezoekt. Je kunt de route te voet beleven of met de fiets, en natuurlijk zijn de kunstwerken ook los van elkaar te ervaren. Via een QR-code bij elk kunstwerk vind je digitale informatie over het werk en de kunstenaar. Ook heeft de kunstroute een eigen Instagram pagina. Tag je ons bij je favoriete kunstwerk? #kunstrouteschuytgraaf  #stichtingplaatsmaken.

Voor de totstandkoming van de kunstroute kon Plaatsmaken gebruikmaken van haar ervaring; de stichting liet in 2019, met Biënnale Gelderland in de binnenstad van Arnhem, al zien dat zij in staat is om een aansprekende kunstroute te realiseren met Gelderse kunstenaars, voor een breed publiek. “Voor Plaatsmaken is het van belang om een platform voor kunstenaars te zijn en om kunst onder mensen te brengen. In dit project komen beide elementen sterk terug,” aldus Inge Pollet, artistiek directeur van Plaatsmaken.

 Er werkten veel partijen mee aan de realisatie van de kunstroute: de klankbordgroep bestaande uit experts en bewoners, het projectteam van de Gemeente Arnhem. De betrokken kunstenaars en de vele uitvoerende producenten, maar ook de betrokken basisscholen en hun leerlingen en leerkrachten, educatie professionals, wijk coördinatoren en landschapsarchitecten.

 Kunstroute Schuytgraaf werd mogelijk gemaakt met de genereuze steun van Gemeente Arnhem, het Mondriaan Fonds en BPD Cultuurfonds.

Staal, Polyurethaan, polyurea met NCS blauwe coating lakverf

Naast het spoor, tussen de Rijn en station Arnhem Zuid, rijst een acht meter hoog sculptuur op. Een abstracte, grillige buis die alle kanten op gaat, als een driedimensionale krabbel. Het diepe, Perzische blauw contrasteert fel met het groen en bruin dat de omgeving domineert. Deze ‘krabbel’, een vlotte, deels onbewuste handeling, een aanzet tot een daad, idee of uitgangspunt, vormt een contrast met de planmatige, geordende opzet en inrichting van de wijk. De locatie naast het spoor is bewust gekozen. Het kunstwerk vormt een in het oog springend herkenningspunt vanuit de trein. Vanuit het raam in de trein leest het werk misschien tweedimensionaal, als een omlijste abstracte tekening of handtekening.

In het expressieve werk van Arash Fakhim (1987, Teheran) staan materialiteit, de losheid en snelheid van het gebaar en het spel tussen het platte vlak en ruimtelijkheid centraal. Een terugkerend thema in de praktijk van Fakhim is de wil om te botsen met de opgelegde regels van het medium. In plaats van te kiezen voor een meer traditioneel materiaal als metaal of steen voor een kunstwerk in de openbare ruimte, kiest hij voor polyurethaan, de grondstof van purschuim, dat hij met een waterdichte coating bedekt. Een metalen frame geeft vorm en stevigheid. De vorm en het oppervlak van de 60 meter lange buis bewerkt hij met de hand, om zo expressiviteit en losheid te benadrukken.

Fakhim werd gevraagd met zijn werk te reageren op het landschap van de wijk. De kunstenaar is verwonderd over de keurige, rechtlijnige inrichting van ons landschap. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld zijn geboorteland Iran. Hij is in zijn onderzoek intensief bezig geweest met hoe zijn werk zich gedraagt in de onbegrensde openbare ruimte. Fakhim heeft gezocht naar abstractie en tijdloosheid, zonder in te boeten aan spontaniteit en vrijmoedigheid.

Arash Fakhim geboren in Iran, woon en werkt in Arnhem. In 2016 studeerde hij af aan BEAR (fine art), aan ArtEZ, Arnhem. Zijn werk is opgenomen in Collectie De Groen, de collectie van Akzo Nobel Art Foundation en museum De Fundatie.

Vind hier meer informatie over de oplevering van het werk 'A Doodle' van Arash Fakhim.

In het kunstwerk ‘Time Keepers’ van Femke Herregraven (1982, Nijmegen), ligt de toekomst van Schuytgraaf, verbeeld en verteld door de kinderen van Schuytgraaf, begraven als tijdscapsule in de heuvel naast ‘De Speelgaard’. De heuvel is doorsneden door twee muren van acht meter lang, waarop verschillende ‘Time Keepers’ getekend door kinderen, in omgekeerd reliëf zijn afgebeeld. Zij bewaken de tijdscapsule, die onder de vloer van de ‘gang’ ligt en over tien jaar wordt opgegraven.

Herregraven kreeg de opdracht om te reflecteren op de jonge identiteit van de wijk. Zowel de bewoners als de bebouwing zijn erg jong, de eerste woningen zijn in 2004 gebouwd. Er wonen, in vergelijking met andere wijken in Nederland, veel gezinnen met jonge kinderen. Herregraven vroeg de kinderen van Schuytgraaf, die zij de ’professionele dromers van de toekomst’ noemt, naar hun visie op de toekomst van de wijk. Leerlingen van vier basisscholen van Schuytgraaf zijn in vijf lessen met hun klas op onderzoek uitgegaan. Zo gingen ze op wijksafari met een bioloog, om te fantaseren over de flora en fauna van de toekomst in hun wijk, en met een dichter op pad om na denken over de taal. Het materiaal van dit onderzoek (tekeningen, kleiwerkjes, filmpjes, audio opnames en foto’s) vormen onderdeel van de tijdscapsule. Net als het ‘Time Keepers’ hoorspel, dat gebaseerd is op hun verhalen.

De vorm van het kunstwerk, twee muren die een heuvel doorsnijden, is geïnspireerd op ‘Land Art’. Een stroming die inspeelt op landschapskenmerken en interventies die in het landschap worden gedaan zodat er een nieuwe beleving van de plek ontstaat. De rechte, strakke muren vormen een contrast met de natuurlijke omgeving. De warme terracottakleur van de betonnen muren steekt opvallend af tegen het groen. Zo wordt de heuvel, in het verder vlakke landschap, extra benadrukt.

Beeldend kunstenaar Herregraven is geïnteresseerd in machtssystemen en het verband tussen financiële markten, internationaal recht, geopolitiek, ethiek en klimaatverandering. In haar werk zet zij deze abstracte, complexe noties om in poëtische, speelse, zintuiglijke werken. Femke Herregraven is een alumnus van de Rijksakademie van beeldende kunsten in Amsterdam (2017-2018). In 2019 werd ze genomineerd voor de Prix de Rome. Ook was zij Creator Doctus (praktijkgericht PhD) bij het Sandberg Instituut (2020-2023).

Het kunstwerk van Femke Herregraven is nog in productie en wordt in 2025 verwacht.

De van oorsprong Japanse kunstenaar Keiko Sato (1957, Iwaki-City, Japan) is gevraagd om te reflecteren op de rijke geschiedenis van de wijk. Archeologische vondsten tonen aan dat Schuytgraaf zevenduizend jaar geleden al was bewoond. De Midden- en Late IJzertijd, de Romeinse tijd en de vroege Middeleeuwen hebben hun sporen achtergelaten in het gebied, evenals de Tweede Wereldoorlog. De fascinatie van Sato, dochter van een kamikazepiloot, voor deze oorlog komt in ‘Echo’s from the past’ samen met het gegeven van achtergelaten sporen, dat een rode draad vormt in haar werk.

Het koepelvormige object is een ‘schuilplaats’ en refereert aan bunkers uit de Tweede Wereld Oorlog. De twee helften van het bouwwerk vormen een gebroken ei, dat staat voor verwoesting, maar tegelijkertijd symboliseren ze een nieuw begin. Binnenin is een vloerinstallatie te zien, gemaakt met metalen archeologische vondsten uit het gebied. Deze zijn stevig verankerd in beton; ons verleden kunnen we immers niet meer veranderen. De opening tussen de twee ‘eierschalen’ biedt zicht op de lucht, en laat licht binnen. Zo is de schuilplaats ook een plek voor hoop en vrijheid.

De locatie van het werk, aan de voet van een heuvel in de ecologische zone, een soort niemandsland in het midden van de wijk, vormt een essentieel onderdeel van de beleving van het werk. Toen Sato hier voor het eerst op deze open, onbeschutte plek stond, moest ze denken aan de historisch beladen situatie uit 1944, waar geallieerde parachutisten tijdens operatie Market Garden gedropt werden, en in de hinderlaag van de Duitsers terecht kwamen. De openheid van deze plek benadrukte voor haar de kwetsbaarheid van de soldaten.

De in Nijmegen woonachtige Keiko Sato werkte oorspronkelijk als verloskundige in Fukushima. Van 1989-93 studeerde ze aan Goldsmith’s College en Londen en van 1993-95 aan de Jan van Eyck academie in Maastricht. Haar werk is te zien in binnen- en buitenland. In haar werk, vaak bestaand uit vloerinstallaties gemaakt met alledaagse of vergankelijke materialen, staan tegenstellingen als destructie en creatie, maar ook het snijpunt tussen persoonlijke -en wereldgeschiedenis centraal.

Vind hier meer informatie over de oplevering van het werk 'Echo from the past' van Keiko Sato.

Een plompe, beetje ‘grumpy’ waternymf lijkt zojuist van onder het wateroppervlak naar boven te zijn gekomen. Haar hoofd is bedekt met waterplanten, het glanzende oppervlak lijkt nog nat van het water. De jonge kunstenaar Larissa Esvelt (1998, Wageningen) kreeg de opdracht om op het landschap en specifiek het alomtegenwoordige water in de wijk te reageren. De twee meter hoge waternimf van keramiek bevindt zich in de kanovijver: een van de beeldbepalende gebieden van de wijk, opvallend lang en breed. Vanaf hier kijk je vanaf het centrum van de wijk tot aan het Veluwemassief.

Esvelt werd geïnspireerd door historische, classicistische fonteinen en waterkunstwerken. Maar vooral door wat er zich onder water bevindt: de waterplanten, mosselen, vissen en de rijkdom aan kleurschakeringen van het steeds veranderende wateroppervlak.  Voor Larissa is de figuur een manifestatie van het mysterieuze, het verborgene en het wonderlijke dat schuilgaat onder de oppervlakte van niet alleen het water, maar ook de wijk als geheel. Het hoogglans glazuur in tinten groen, blauw en bruin zijn zorgvuldig gekozen en verwijzen direct naar de kleurschakeringen van het water. De bladeren op haar hoofd hangen zwaar over het lichaam en zijn op speelse wijze gestileerd. De planten groeien ook in werkelijkheid op de bodem van de vijver. Onder de figuur bevindt zich een schelp, een zwanenmossel, een in Schuytgraaf voorkomende soort.

Keramiek kan door een speciaal recept, gebakken op hoge temperaturen en door toevoeging van bijvoorbeeld vlas, extra stevig gemaakt worden, waardoor het zeer geschikt is voor de openbare ruimte. Het werk is in afzonderlijke onderdelen gebakken en samengevoegd door middel van mortel. De opbouw en vorm hiervan maakt de sculptuur enorm stevig en stabiel.

 Esvelt werkt vaak in materialen en technieken die als typisch vrouwelijk gezien worden, zoals textiel en keramiek. Ze geeft een twist aan bekende motieven in de kunst, zoals het vrouwenlichaam. Dit staat vaak centraal in haar werk, weergegeven in overdreven, absurde houdingen. Haar werk is enerzijds aantrekkelijk, door het rijke, humoristische, fantasievolle karakter, anderzijds heeft het iets ongemakkelijks. Ze probeert zo ruimte en empathie te scheppen voor het ‘vreemde’.

Larissa Esvelt woont en werkt in Arnhem en Den Haag. Ze behaalde in 2020 haar bachelor in Fine Arts aan BEAR ArtEZ, Arnhem. Vanaf 2024 volgt ze een Masters Artistic Research aan het KABK in Den Haag.

Vind hier meer informatie over de oplevering van het werk 'De Nimf' van Larissa Esvelt.

Staal, aluminium, gegoten glas, ledverlichting en zonnepaneel

Het uitkijkpunt ‘Take off’ van Rob Voerman (1966, Deventer) doet denken aan een ruimteschip. Het geeft de indruk dat het net geland is, maar over enige tijd ook weer kan opstijgen. Veel bewoners in Schuytgraaf zijn ook van elders in de wijk ‘geland’ en moeten hun plek vinden, of zullen de wijk in de toekomst weer verlaten. De toren staat op een heuvel in een open gebied midden in Schuytgraaf. Richting het noorden zie je het Veluwe-massief liggen. De zuidkant geeft zicht op Park Lingezegen. Het oosten en westen bieden een panorama op de wijk. Het uitkijkpunt heeft twee in- of uitgangen, zodat het een open en uitnodigend karakter heeft. En is zelf ook een blikvanger, en vanaf veel plekken in Schuytgraaf te zien. Het rode lampje dat avonds knippert vanuit de ‘antenne’ is als een baken.

Voerman kreeg de opdracht om het landschappelijke karakter van de wijk te verdiepen. Schuytgraaf, opgedeeld in 27 buurten, is uitzonderlijk groen voor een Vinex-wijk. Er is voor gekozen om het oorspronkelijke landschap van de Betuwe zichtbaar te maken bij de inrichting van het gebied. Dit heeft geresulteerd in uitgerekte, groene zones met weilanden, boomgaarden en ecozones tussen de buurten in. Met het uitkijkpunt wil de kunstenaar het open, natuurlijke karakter van de plek benadrukken. Voerman heeft het uitkijkpunt, gemaakt van aluminium en onderdelen van gegoten glas, zelf (met hulp) gebouwd. Met het handmatige karakter van de toren, met dikke lasnaden en onregelmatige vormen, biedt hij een verrassend tegenwicht voor de keurige architectuur die de wijk kenmerkt.

Het is voor het eerst dat een permanent werk van de Arnhemse kunstenaar, die wereldwijd actief is, in zijn eigen stad geplaatst is. Zijn werk bestaat voornamelijk uit architectonische objecten die doen denken aan basale, primitieve bouwsels als een hut of schuilplaats, maar ook futuristische, utopische aspecten bevatten. Ruimtevaart vormt een rode draad in zijn werk, maar ook industriële architectuur en het Brutalisme, waarbij de functie van het gebouw in hoge mate de vorm bepaalt, inspireren hem. Door in zijn werk orde, structuur en evenwicht te combineren met chaos, vergankelijkheid en deconstructie geeft hij een commentaar op de overgeorganiseerde samenleving van de moderne tijd. 

Rob Voerman woont en werkt in Arnhem. Hij studeerde sculptuur aan CABK Constantijn Huygens in Kampen van 1990 tot 1996. Voerman stelt wereldwijd tentoon, en zijn werk is opgenomen in collecties als het Museum of Modern art in New York City en het Stedelijk Museum Amsterdam.

Vind hier meer informatie over de oplevering van het werk 'Take off' van Rob Voerman.

Kunstroute Schuytgraaf is een project van Stichting Productiehuis Plaatsmaken, dat op verzoek van Gemeente Arnhem werd ontwikkeld.

Kunstroute Schuytgraaf kwam tot stand door genereuze bijdragen van Gemeente Arnhem, Mondriaan Fonds en BPD-cultuurfonds.

Team Plaatsmaken:
Inge Pollet (artistiek directeur), Fleur Junier (curator), Fleur Lamers (projectleider), Berna Lohman (project- medewerker), Derk Müller (projectmedewerker), Leonne Verweij (projectmedewerker), Menno Wieringa (poëzieroute) Maurice van Brummelen (video)

Team gemeente Arnhem: Diede Beumer, Gerben Uffing, Berry Saalmink, Caroline Kobus, Tamara Bod, Sandra van Winden en Jillis Verbeek

Kunstenaars: Arash Fakhim, Larissa Esvelt, Femke Herregraven, Rob Voerman en Keiko Sato

Dichters: Maarten Buser, Marije Langelaar, Francis Nagy, Roos Marijn Peperkamp, Tim Lenders, Marieke Polderdijk, Willem van Zadelhoff

Klankbordgroep: Marij Nielen, Rob Groot Zevert, Julius Thissen, Sylvia Groosman, Abe Veenstra, Onno Heijsman

Producenten: Fons Snelders, Job Saltzherr, Struktuur 68, Zuliani Kunst en Terrazzo, Dutch Coating Company, Isopur Installatie, Nina Waanders en Natasja Wagendorp, De Groot Reklame.

Met dank aan: Gemeente Arnhem, Mondriaan Fonds, BPD Cultuurfonds, deelnemende scholen: De Salamander, Confetti, Het Jongleren en de Schatgraaf, Riel Berenbroek, Doeko Pinxt, Niels Engel, Werkplaats Typografie, Andre Damen en Maria Davids (De Vierkrant)

Kunstroute Schuytgraaf

Wijkproject 'Kleurendal', elektrakasten volledig opgefrist.

De wijk Klarendal is weer een stukje mooier geworden. Met de voltooiing van het project Kleurendal zijn 23 elektrakasten in de wijk voorzien van levendige ontwerpen van grafisch ontwerper Harmen Liemburg. De kunstwerken, geïnspireerd door verhalen van bewoners en het unieke karakter van het Modekwartier, geven het straatbeeld een kleurrijke impuls.

Het project bouwt voort op een eerste serie van 24 beplakte kasten uit 2023, toen Liemburg samenwerkte met leerlingen van basisschool Kunstrijk (project Ogensnoep). Voor deze nieuwe reeks trok hij opnieuw de wijk in, ditmaal met buurtconciërges Eric en Perry. Tijdens bezoeken aan bewoners legde hij hun leefomgeving vast, verzamelde hij objecten, dieren en figuren uit de populaire cultuur, en bracht hij patronen en kleding samen en vertaalde dat in zijn eigen handschrift naar een samenhangend ontwerp. Door stijlen die veel in Klarendal voorkomen centraal te stellen, sluit het werk naadloos aan bij de identiteit van de wijk. Daarbij heeft het verfraaien van de elektrakasten een positieve werking op het tegengaan van vuiligheid in het straatbeeld.

Het project, in opdracht van de Gemeente Arnhem, is een samenwerking tussen Plaatsmaken, bewoners, lokale organisaties en de kunstenaar, en laat zien wat er mogelijk is wanneer kunst, gemeenschap en stedelijke ruimte elkaar versterken.

Op 18 oktober vond er een feestelijke openingswandeling plaats. Er werd langs een selectie van de verfraaide elektrakasten gewandeld. Ontwerper en kunstenaar Harmen Liemburg was aanwezig om toelichting te geven op zijn werk. De wandeling was onderdeel van onze Herfstsamenscholing.

foto credits: Harmen Liemburg / Django van Ardenne

Elektrakasten met ontwerp van Harmen Liemburg

De komende vier jaar gaan we een experiment aan waarin twee parallel aan elkaar lopende programma’s elkaar doorkruisen en versterken.

We laten het traditionele idee van een tentoonstelling met begin- en eindpunt los. In plaats daarvan organiseren we ploegendiensten van kunstenaars, schrijvers en collectieven. Ieder seizoen komt daar een Samenscholingsweek van, waarin activiteiten gebundeld worden tot een uitbundig geheel van artistiek en sociaal experiment. We werken voor dit programma samen met kunstcollectief Sunflower Soup en curator Lenn Cox. De eerste Samenscholingsweek vindt plaats in de week van 17-22 maart.

Voor een vierjarig programma bij Plaatsmaken stelt Sunflower Soup HOHA voor. HOHA is een pikante soep van taalspel en beeldvondst, die we vier jaar op het vuur gaan zetten. Een platform om nieuwe vormen te vinden waarop mensen hun stem kunnen laten horen, gebruik makend van de ruimte en middelen die Plaatsmaken biedt. Posters, protest (Ho!), poëzie & plezier (Ha!). We vertrekken van zelfgemaakte protestborden met inventieve leuzen en gaan via spoken word, dromerige dichters, buurtbewoners, knutselaars, grafische hardliners en drukkers tegen onderdrukking naar nieuwe combinaties van al die dingen, die we in de werkplaatsen in ploegendiensten maken. De resultaten kunnen in Plaatsmaken getoond worden, maar ook ver daarbuiten, op straat, vanuit jaszakken en rugzakken, in bibliotheken en ontmoetingsplekken. Mensen die om allerlei redenen aan de rand staan van de kunstwereld, mensen die op eigen houtje tijdschriften & visies voor verandering en tegen onderdrukking bedenken & manieren om te kunnen lachen ondanks ellende & eigen woorden en taal hebben ontwikkeld, krijgen een voorname plaats bij HOHA.

Het Time Out / Tune In programma is ontstaan vanuit de composthoop waar Plaatsmaken uit is ontsproten, gemixt met de nomadische praktijk van Lenn Cox en haar doorlopende onderzoek Collective Wandering. Dit is een onderzoeksproject naar zelfgeorganiseerde sociaal ecologische gemeenschappen en collectieven – vaak met een (eco) feministisch en queer hart – dat voortkomt uit een behoefte aan meer collectiviteit in werk en leven als kunstenaars en cultureel werkers. De laatste jaren zien we meer en meer interesse en noodzaak voor collectiviteit in het precaire culturele veld.

Het programma haakt in op het cyclische karakter van tijd, met een oproep tot vertraging. De waarde van tijd en vertraging voor kunstenaars/collectieven is fundamenteel en ligt ten alle tijden nogal onder vuur. Het lijkt soms bijna onmogelijk om te vertragen, gezien de productiviteit om te overleven in het precaire culturele veld.

Time Out / Tune In zet tijd als medemaker en currency centraal. Het omarmt de cyclische klok van de seizoenen zodat er hopelijk ruimte is om voorbij de op hol geslagen kloktijd te bewegen. Door middel van seizoenswerk wordt deze denk- en werkwijze extra ruimte geboden. In intensieve seizoensprogramma’s worden residenten bij Plaatsmaken samengebracht met andere makers. Time Out / Tune In stelt het huishouden van Plaatsmaken centraal, neemt dit onder de loep en maakt kruispunten met de ‘huishoudens’ van andere makers en organisaties. Ogenschijnlijk alledaagse handelingen worden onderdeel van het werk en maakproces; het zijn de omstandigheden en ritmes die kunst mogelijk maken. Tijdens terugkerende momenten onderzoeken we hoe samen te organiseren, wat we van elkaar kunnen leren en wat er op het spel staat. Kunst maken gaat hierbij over dingen in beweging zetten en beweegt zich voorbij de bekende maatstaven van wat kunst is, kan zijn of er uit zou moeten zien.

Ploegendienst 1: Januari/februari/maart 2025
De resultaten van de eerste ploegendienst zijn te zien in de Lentesamenscholing van 17 - 22 maart. In de maanden april/mei/juni blijft de presentatie te bezoeken en zal deze regelmatig worden omgeploegd. 

Hier lees je meer over de resultaten en de makers.


Ploegendienst 2: april/mei/juni 2025
De resultaten van de tweede ploegendienst zijn te zien in de Zomersamenscholing van 21 t/m 29 juni. In de maanden juli/augustus/september blijft de presentatie te bezoeken en zal deze regelmatig worden omgeploegd. 

Lees hier verder over de resultaten en de makers.

Ploegendienst 3: juli/augustus/september 2025
De resultaten van de derde ploegendienst zijn te zien in de Herfstsamenscholing van 18 t/m 20 september. In de maanden september/oktober/november blijft de presentatie te bezoeken en zal deze regelmatig worden omgeploegd. 

Binnenkort volgt hier meer informatie over Ploegendienst 3. 

H0Ha & Time Out Tune In

Twee keer per jaar brengt Plaatsmaken het magazine Zevenblad uit met poëzie en beeldende kunst bijdragen. Voor de negende editie van Zevenblad kan nu poëzie en beeld worden ingezonden.

In december zullen we alweer het negende nummer van ons poëzie en beeldende kunst magazine presenteren. Dat doen we net zoals alle vorige keren tijdens een feestelijke bijeenkomst waar dichters voordragen en kunstenaars hun werk toelichten.

 Er is geen thema, de redactie selecteert na een Open Call uit de inzendingen een samenhangend geheel. Werkplaats Typografie verzorgt de vormgeving. Zevenblad #9 verschijnt in december in een oplage van 100 stuks. Deadline inzenden is 1 november. Let op: alleen WORD bestanden worden in behandeling genomen voor poëzie, en JPEG voor beeld. Stuur je werk naar uitgeverij@plaatsmaken.nl.

Zevenblad #9

Plaatsmaken steunt de culturele boycot van Israël. Nederlandse en Belgische kunstenaars en instellingen hebben zich verenigd in een gezamenlijke boycot van Israël, omdat zij niet langer aan de zijlijn wensen te staan van deze verschrikkingen. 

Zij spreken zich uit voor de vrijheid van Palestina en tegen de genocide die door zoveel overheden wordt genegeerd. De ondertekenaars werken niet meer mee aan door de Israëlische overheid (en medeplichtige instanties) gefinancierde kunstprojecten, en gaan ook geen nieuwe samenwerkingen meer aan met deze partijen. Daarnaast doen zij niet meer mee aan praktijken die Israëlische en Palestijnse perspectieven als 'gelijk' behandelen, zonder de geschiedenis van onderdrukking en onrechtvaardigheid aan te pakken. Uitgezonderd zijn organisaties die niet medeplichtig zijn aan schendingen van het internationaal recht en zich ondubbelzinnig hebben uitgesproken tegen de genocide, de juridisch illegaal verklaarde bezetting en de apartheid. De boycot is expliciet niet gericht op individuen of hun afkomst, dus ook niet op Joden, of op Israëli’s als zodanig, maar op de medeplichtigheid van Israëlische instellingen en bedrijven aan de mensenrechtenschendingen jegens de Palestijnen.

Sluit je ook aan via: cultureleboycotisrael.nu

Culturele Boycot Israël

Waan je in de geschiedenis van Sonsbeek! Op zaterdag 29 november organiseert Sonsbeek een workshopdag bij Plaatsmaken. Het 75-jarige bestaan van Sonsbeek wordt gevierd door het maken van een collectie miniaturen van kunstwerken die in de twaalf edities van Sonsbeek te zien zijn geweest of nog in Arnhem te zien zijn. Met jouw hulp vertellen we de verhalen van de Sonsbeek-collectie opnieuw.

Deze workshop richt zich op de edities van 1958 en 2016. Sonsbeek 1958 markeerde de laatste Sonsbeek editie waarbij de klassieke Europese beeldhouwkunst centraal gesteld. Het is moeilijk voor te stellen, maar er waren maar liefst 337 beelden te zien. Tijdens Sonsbeek '58 waren er relatief veel beelden van Italiaanse beeldhouwers. Bij Sonsbeek '16 kwamen kunstenaars van over de hele wereld naar Arnhem. Maar de curatoren, het Indonesische collectief ruangrupa, vonden het ook erg belangrijk dat kunstenaars en publiek uit Arnhem mee kon doen met de tentoonstelling. Een jaar vóór de tentoonstelling opende ruangrupa het ruruhuis om mensen in Arnhem te leren kennen. Tijdens de tentoonstelling kon iedereen zich aanmelden om de kunstwerken in het park te gebruiken, bijvoorbeeld voor een muziekoptreden, een kinderfeestje, of zelfs een bruiloft.

Het Sonsbeek-team vertelt graag meer over de rijke geschiedenis, terwijl iedereen een kunstwerk, getoond in een van deze edities, kan namaken onder begeleiding van kunstenaars Liam Siepel en Ajna Lorincz. Elke miniatuur komt terecht in de collectie van Sonsbeek. Als deelnemer word je onderdeel van de rijke toekomstige geschiedenis van Sonsbeek. De miniatuur collectie wordt langzaam uitgebouwd en op verschillende momenten getoond.

Naast de miniaturen is er ook de mogelijkheid om je eigen zeefdrukwerk te maken. Je werkt met de vormen die passen binnen de Sonsbeek-huisstijl en kiest zelf hoe je jouw ontwerp invult. Uiteindelijk ga je naar huis met je eigen gemaakte Sonsbeek-zeefdruk: op een shirt, tas, of ander canvas. Bij deelname ontvang je ook een gratis Sonsbeek collectieboekje.

Let op: voor het zeefdrukken graag eigen shirt, tas of ander canvas meenemen.

Wanneer | zaterdag 29 november 
Tijd | 13:00u - 16:00
Waar | Plaatsmaken
Toegang | gratis, open inloop

Sonsbeek workshop

Van zaterdag 21 juni t/m zondag 29 juni vond de Zomersamenscholing plaats. 

Wij kijken terug op een zeer succesvolle week, waarin we verspreid over drie dagen heel veel bezoekers ontvingen. Koen Kievits en Django van Ardennen fotografeerden de Zomersamenscholing, en Plaatsmaker Maurice legde alles vast op video. Onderaan deze pagina kun je het beeldmateriaal bekijken.

Dag 1 | Zonnedag
Kunstcollectief Periphery Center trapte na de workshops van Sunflower Soup en Hospitality Club af met een spoken word performance en een prachtige presentatie van het drukwerk dat ze de afgelopen tijd bij ons maakten. Curator Lenn Cox interviewde de dames tijdens de opening over hun werkperiode. De pittige Antilliaanse zonnewende-stoof die het collectief had bereid paste er perfect bij. Na de performance nam DJ Snobbie de vloer over en trakteerde ons op lekkere muziekjes.

Dag 2 | Letterdag
De tweede Zomersamenscholingsbijeenkomst begon met een letterstempelworkshop door Sunflower Soup waarbij ons billboard volledig opnieuw werd voorzien van tekst en afbeeldingen. Vele handen stempelden gezamenlijk aan een werk dat zich het best laat omschrijven als ‘activistische humoristische beeldpoëzie’ waarin -uiteraard- katten een belangrijke rol hebben. Na de huisgemaakte Lettersoep was er de presentatie van het nieuwe nummer van Zevenblad. Dichters en kunstenaars lazen voor of vertelden, soms heel uitgebreid, over de werken die in het blad staan. Het was een mooie aandachtige bijeenkomst, zoals we dat gewend zijn bij Zevenblad. Daarna was de avond nog lang en zacht, en de biertafel buiten.

Dag 3 | Samendag
De laatste Zomersamenscholingsdag stond in het teken van de workshop die door Periphery Center in samenwerking met collectief Girls Like Us uit Brussel was ontwikkeld. Er werd samen voorgelezen, gediscussieerd en teksten werden op sweatpants gezeefdrukt. Het was een drukbezochte middag met veel nieuwe gezichten. Ook deze bijeenkomst werd afgesloten met een gezamenlijke maaltijd.

We hebben mooie herinneringen gemaakt, en weer een nieuw hoofdstuk geschreven in ons vierjarig artistiek en sociale experiment. Afgelopen januari begonnen we met een programma dat wordt gecureerd door Sunflower Soup en Lenn Cox, waarbij Hospitality Club de educatie verzorgt. Ploegendiensten van kunstenaars, dichters en publiceerders werken gedurende een seizoen in onze werkplaatsen. Tijdens de zonnewende of equinox die daarop volgt vieren we deze nieuwe aanwinsten met een programma vol workshops, presentaties, bijeenkomsten en soep. De Herfstsamenscholing zal plaatsvinden rond het weekend van 20 en 21 september.

We laten het traditionele idee van een tentoonstelling met begin- en eindpunt los. In plaats daarvan organiseren we dit jaar ploegendiensten van kunstenaars, schrijvers en collectieven. Ieder seizoen worden activiteiten gebundeld tot een feestelijke Samenscholing, gedreven door artistiek en sociaal experiment. 

Programmamaker Lenn Cox bedacht Time Out/Tune In, een programma waarin de focus ligt op tijd en de behoefte aan vertragen. Hierin wordt het huishouden van Plaatsmaken onder de loep genomen en worden kruispunten gemaakt met de ‘huishoudens’ van andere makers en organisaties. The Hospitality Club verzorgt hierbij educatie en publieksactiviteiten. Meer over Time Out/Tune In vind je hier

Periphery Center is een opkomend collectief voor kunst en geza­menlijke studie. Hier plaatsen we de marge centraal als de bron van een tegen-hegemonisch discours, dat zich niet alleen uit in woor­den, maar ook in de manier waarop we zijn en leven.* Hier komen we samen om elkaar te inspireren en de werkelijkheid te creëren die we dromen, door middel van het maken van boeken, grafisch ontwerp, publicaties, curatie, kunst en schrijven. Periphery Center is gevestigd in Rotterdam en bestaat uit Leana Boven, Pelumi Adejumo, Yusser Al Obaidi, Jeanine van Berkel en Yessica Deira. 

* bell hooks, “Marginality as site of resistance”

Girls Like Us is een queer feministisch magazine gemaakt door en met een steeds uitbreidende gemeenschap van queers van alle kanten van het spectrum binnen de kunst, cultuur en activisme. Het tijdschrift werd opgericht door Jessica Gysel. Het mengt poli­tiek met plezier en brengt collaboratieve routes in kaart naar een niet-patriarchaat. Om actief een gemeenschap op te bouwen organi­seert Girls Like Us ook evenementen, variërend van filmvertoningen, tentoonstellingen, gesprekken, workshops, presentaties, tijdelijke winkels en feestjes. Katja Mater is betrokken als redacteur.

Met dank aan Mondriaan Fonds en Gemeente Arnhem.

Terugblik | Zomersamenscholing

In de vitrine die voor het Paleis van Justitie in Arnhem staat programmeert Plaatsmaken sinds een aantal jaar actuele beeldende kunst. Dit vanuit de gedachte dat het tegenkomen van kunst op onverwachte plekken een extra glans aan je dag kan geven.

In samenwerking met de afdeling BEAR (Fine Art) van ArtEZ krijgen (ex)studenten de gelegenheid een voorstel in te dienen voor de vitrine. Dit is voor beide partijen goed: jonge kunstenaars doen ervaring op met exposeren en Plaatsmaken is zo verzekerd van het programmeren van jong talent direct vanaf de academie.

Vanaf 3 oktober te zien in de vitrine: Abse-n-ce, van Arya Rambod

A world of thresholds in which history falls into the present, and the present breaks into the future.

only the pieces of a past breaking like an earthquake,

seeping into our joints, dehydrating them.

We had asked for a world without judgment, a world unmanageable. An error, a desire, a like.

Now, there are only the broken pieces of history, present, and future, dispersed, awaiting.

De Uitspraak

Asian Movie Night programmeert bij Plaatsmaken een avond met vier korte films, samengesteld door Malika Mukhamejan. Het programma wordt aangevuld met de cinema-performance 'Lady of Heaven' van Darya Andijan en een reflectieve tekenworkshop.

Tremors Beneath the Surface: Women's Voices from Central Asia is de titel van het jaarprogramma van Asian Movie Night. Een programma dat speelfilms, korte films en experimenteel werk uit Centraal-Azië en de diaspora's samen brengt en daarmee een gelaagd portret van vrouwenlevens schetst. De films worden niet door één verhaallijn met elkaar verbonden, maar door de vibraties die eronder schuilgaan: stilte die generaties overstijgt, herinneringen die het heden onderbreken, uithoudingsvermogen verweven in de texturen van het alledaagse.

Op 6 november presenteert Asian Movie Night en het QYZQARAS Film Festival bij Plaatsmaken het volgende onderdeel: Short Programme Part II — Echoes and Traces: Experimentele cartografieën van liefde, verlies en herinnering.
In dit onderdeel wordt de filmtaal zelf een plek van verzet. Dagboeken, mythen, landschappen en afwezigheden nemen de plaats in van lineaire verhalen, waardoor het onuitgesprokene en ongeziene naar voren kan komen. Queer intimiteit houdt stand ondanks stilte en afstand, moederlijke geschiedenis keert terug via mythes, een meer wat wordt bedreigt spreekt door poëzie, en de texturen van een enkele dag veranderen in een meditatie over heling. Samen creëren deze films alternatieve cartografieën van identiteit en overleving — fragmenten en sporen die resoneren waar woorden tekortschieten.

De volgende vier korte films worden vertoond:

1. Kündelık.Almaty / Aiganym Mukhamejan / Kazachstan / 2024 / 11’
Kündelık.Almaty begint met Aiganym Mukhamejan’s spontane beslissing om haar dag in Almaty, Kazachstan te filmen. Met een camera in de hand legt ze haar persoonlijke ontmoetingen en de levendige energie van haar omgeving vast. Het resultaat is een filmisch dagboek: reflectiemomenten langs de rivier, levendige taferelen op lokale bazaars en een betekenisvol bezoek aan een genezer. Door haar lens zien we een dag vol ontdekking en persoonlijke groei — een intiem portret dat zowel de hartslag van de stad als haar innerlijke wereld weerspiegelt.

2. Voiceless / Saadat Sataeva / Kirgizië / 2025 / 15’
Voiceless is een essayfilm over een langeafstandsrelatie tussen twee jonge vrouwen — de één in Oekraïne, de ander in Kirgizië. Hun gezichten blijven verborgen. De camera richt zich op hun alledaagse omgevingen: stille huizen, voorbijglijdende landschappen, sporen van hun aanwezigheid. Hun band ontvouwt zich via tekstberichten en stille telefoongesprekken, waar emoties voelbaar zijn in pauzes, blikken en hetgeen wat niet benoemd word. Zo ontstaat een tedere meditatie over queer liefde, scheiding en stille vormen van communicatie die blijven bestaan ondanks afstand en onzichtbaarheid.

3. Lady of Heaven / Darya Andijan / Nederland / 2024 / 9’
Een reis door de hemel op een vliegend tapijt met Darya Andijan en haar grootmoeder, die net is vrijgelaten uit een concentratiekamp in Xinjiang, China. Terwijl ze zweven, verandert het tapijt in een wandtapijt van Soemerische mythen, dromen en gefragmenteerde herinneringen, waarin het verleden en het heden van moederlijke geschiedenis in Turkestan met elkaar verweven raken.

4. Balqaş Jyry / Artcom / Kazachstan / 2025 / 19’
In dit video-essay, gewijd aan het Balqaşmeer, gebruiken de kunstenaars van het Artcom-collectief de vorm van epische poëzie (zhyr) en de traditie van 'qazaqylyq' om de diepe band tussen mens en natuur te verbeelden. Een band die werd gebroken door kolonialisme, industrialisatie en ecologisch geweld. Hun doel is om het meer opnieuw stem en kracht te geven: zijn vermogen tot verzet, zijn recht op herstel en zijn toekomst.

Performance door Darya Andijan: Lady of Heaven
Lady of Heaven is een 15 minuten durend expanded cinema-stuk, met een soloperformance van kunstenares Darya Andijan. Hierin probeert zij een telefoongesprek te voeren met haar gevangen grootmoeder — zowel binnen als buiten de film.

Tekenworkshop:
Een hands-on workshop die het concept van Asianness onderzoekt door de lens van Aziatische cinema. Film wordt ingezet als katalysator om culturele identiteit te onderzoeken en opnieuw vorm te geven. Deelnemers werken met iconische scènes, objecten en momenten uit films en creëren experimentele visuele reacties — krabbels, schetsen en composities — die hun indrukken en ervaringen weerspiegelen. Als onderdeel van het Asian Movie Night Seasonal Festival worden deelnemers uitgenodigd om de grenzen van Asianness opnieuw te verbeelden door kleur, textuur en vorm, waarbij vluchtige filmbeelden worden omgezet in persoonlijke visuele definities van cultuur.

Programma
Donderdag 6 november

18:30 Deuren open
19:00 Introductie
19:05 - 20:10 Short Film Program Part II, Experimental Cartographies of Love, Loss, and Memory
20:10 - 20:25 Performance door Darya Andijan
20:25 - 21:00 Tekenworkshop

Toegangskaarten
€4.00 (Studenten tarief €2.00)
Kaarten reserveren via info@plaatsmaken.nl

Malika Mukhamejan is curator en filmmaker die diverse stemmen in de Centraal-Aziatische cinema belicht, met een focus op vrouwenrepresentatie en gemeenschapsvorming via film. Mukhamejan is oprichter van QYZQARAS, een filmfestival in Almaty dat zich richt op vrouwelijke filmmakers.

QYZQARAS is een onafhankelijk platform en jaarlijks filmfestival in Almaty (Kazachstan) dat in 2023 is opgericht. Het festival versterkt vrouwenstemmen in de cinema, met bijzondere aandacht voor Centraal-Azië. Het festival bevraagd dominante narratieven, ondersteunt nieuwe makers  en bied ruimte aan ondervertegenwoordigde perspectieven via filmvertoningen, gesprekken en educatieve projecten. Het motto — “women’s perspectives through the lens of cinema”— weerspiegelt de toewijding aan feministische curatoriële praktijken en de opbouw van een transnationale gemeenschap van kunstenaars, denkers en publiek.

Asian Movie Night (AMN) is een diasporisch filmplatform in Nederland. Het werd opgericht als directe reactie op het structurele gebrek aan Aziatische representatie in de Nederlandse cultuursector. AMN brengt radicaal andere verhalen en esthetieken naar een breed publiek, in samenwerking met diverse culturele instellingen. Met een interdisciplinaire aanpak die film, beeldende kunst, design en gesprekken samenbrengt, daagt AMN het idee van 'Asianness' uit door landsgrenzen en vaste identiteiten te doorbreken.

Darya Andijan is geboren in de Oeigoerse regio en gevestigd in Nederland. Haar werk verweeft mythen, poëzie en familiegeschiedenis om onderdrukking en koloniale uitwissing te bevragen. Met film, performance en schrijven reconstrueert zij gefragmenteerde geschiedenissen en versterkt zij vrouwenstemmen in Centraal-Azië. Zo creëert zij plekken waar vergeten geschiedenissen herinnerd en opnieuw verbeeld worden.

Asian Movie Night

Nu te zien: de resultaten van de derde Ploegendienst, onderdeel van het programma H0ha. 

Ploegendienst 3 | Moni Zwitserloot, Hussel Zhu & de Feministische Handwerkpartij
Werkperiode: Juni-september 2025
Herfstsamenscholing: 18 - 20 september 2025
Te bezoeken: 22 september t/m 5 december 2025

H0ha is een programma waarin dichters, beeldend kunstenaars, activisten en publiceerders worden uitgenodigd om in zogenaamde 'Ploegendiensten' te komen (samen-)werken bij Plaatsmaken. Ieder seizoen komt daar een Samenscholingsweek van, waarin activiteiten gebundeld worden tot een uitbundig geheel van artistiek en sociaal experiment. We werken voor dit programma samen met kunstcollectief Sunflower Soup en curator Lenn Cox. De Herfstsamenscholing vond plaats van 18 - 20 september. 

Ololyga is een Oud-Grieks woord dat verwijst naar het hoge, afgrijselijke, ijzingwekkende gekrijs van een vrouw*. Het zijn geluiden die vrijkomen bij intense pijn of intens plezier.


De gemeenschappelijke vraag in deze Ploegendienst is hoe het lichaam een plek kan zijn voor verzet. Dit verzet is niet bombastisch en in-your-face, zoals we dat misschien kennen, maar juist ingetogen, subtiel en subversief. In de etsen, textielwerken, prints, teksten en andere ingrepen in de ruimte laten de kunstenaars zien hoe zij weerstand bieden aan heersende ideeën in de maatschappij en omarmen ze lichamen, zowel menselijk als meer-dan-menselijk, die niet voldoen aan de norm. De werken vragen aandacht en concentratie van de kijker en nodigen uit om in te duiken, deel te nemen en je eigen verwachtingen te bevragen en bij te stellen.

In het essay ‘Gender of Sound’ van Anne Carson wordt beschreven hoe in de klassieke Griekse cultuur speciale festivals plaatsvonden waar vrouwen deze geluiden konden laten horen buiten de grenzen van de stad: de ruimte van de geciviliseerde man. De man die de rede opwerpt als blokkade om emoties buiten de deur te houden, moet niets hebben van een persoon die aan alle kanten lekt. De persoon die twee ‘monden’ heeft, een bovenste en een onderste. Eén waarmee onuitsprekelijke dingen gedaan worden en één waarmee onuitsprekelijke dingen gezegd worden. Deze persoon met al diens schrikbarende, oncontroleerbare lichamelijkheid, met al diens lichaamssappen en geschreeuw, staat dichter bij de wereld van de dieren dan bij die van de ontwikkelde mens, oh oeps, cisgender-man.

De figuur van Sheela Na Gig in de etsen van Emmeline de Mooij (Feministische Handwerk Partij) laat dit heel direct zien. We zien een oud lichaam dat evenveel bestaat uit vulva als mond, met handen die de genitaliën openspreiden. De figuur werd vaak uit steen gehouwen en op gebouwen geplaatst, veelal Middeleeuwse kerken in Ierland. De reden hiervoor is onduidelijk, maar wat we wel weten is dat de figuur veel ouder is dan het christendom. Die werd beschouwd als een heksachtige figuur, verbonden met schemering, transitie en transformatie. Een entiteit die evenveel dood als leven in zich bergt. Emmeline bevraagt via Sheela Na Gig actuele onderwerpen als wie aanspraak kan maken op seksualiteit. Is dat voorbehouden aan jonge lichamen? Waarom kijken we niet raar op van een oudere man die zijn seksualiteit toont en kan een oudere vrouw dat niet doen?

In de tekst ‘Vruchtvlees’ van Moni Zwitserloot is er veel ruimte voor een ander perspectief op het lichaam. Die gebruikt het horrorstijlmiddel ‘goorheid’ als manier om onze blik over wat een lichaam kan ervaren uit te dagen. Moni begon met de vraag of het mogelijk is om met lichaamssappen te etsen. Vervolgens ontstond daaruit diens tekst. Geïnspireerd door een alledaags gevoel van hoe het is om een velletje van je nagel te trekken neemt die ons mee in sensaties die veel verder gaan dan dat. De tekst is te lezen op de achterkant van de etsen, die sierlijk bewegen aan dunne kettingen hangend aan het plafond.

Geïnspireerd door de Japanse Chōjū-giga-rollen, waarin apen, kikkers en konijnen menselijke rollen aannemen, gebruikt Hussel Zhu de kikker (of pad) als middel om subtiele kritiek te leveren op contexten waarin politieke expressie wordt onderdrukt. Zijn etsen zijn als een ‘mes in het water’, scherp maar ingetogen. We zien kikkers in vele gedaanten: vermomd als bodhisattva (in sommige vormen van het boeddhisme is dit een wezen (sattva) dat naar verlichting (bodhi) streeft), vastgespijkerd in de hoek als een papieren vloek, of hangend aan de wilgentak van Guanyin: de godin van de barmhartigheid. Achterin de ruimte zien we een groter werk waar de kikvors is omringd met gele en gouden lijnen, kleuren die in China worden geassocieerd met macht. De bezoeker wordt uitgenodigd de macht zelf uit te dagen en diens spoor achter te laten op het werk.

Ook in het werk van Margreet Sweerts (Feministische Handwerk Partij) wordt de bezoeker uitgedaagd. Witte vlaggen met etsen in de hoeken, staan bewegingsloos in de ruimte. Het werk wacht op activering door twee mensen. Het wil de weerstand van de lucht voelen en als verlengstuk dienen van lichamen die het in gang zetten. Het roept op tot samen bewegen en komt voort uit de vraag: waar geven we ons aan over? Geven we ons over aan harde krachten die alle menselijkheid uit ons persen? Geven we ons over aan een maatschappij die crippled, femme, queer of translichamen onzichtbaar wil maken?

De witte vlag wordt vaak begrepen als een taboe in hedendaags activisme. Helemaal als dat vanuit een westers, wit perspectief wordt ingezet. Kijk je van dichtbij, of heb je de vlaggen vast, dan zie je dat ze niet wit zijn. Ze hebben een geschiedenis van aanraking. Ze zijn niet passief, maar vragen om verbinding en reflectie op het lichaam van de drager. Misschien wil je, terwijl je in de ruimte van Plaatsmaken bent, een andere bezoeker vragen om samen naar buiten te gaan, de vlaggen aan elkaar te knopen en te voelen hoe de wind de stof bespeelt.

Als collectief hebben de vier deelnemers een muziekvideo gemaakt waarbij ze uit zijn gegaan van hun gemene deler: het onderdrukken van rauwe energie. In de video geven ze ruimte aan de geluiden die op dat moment in hen leefden. Is het misschien een moderne versie van ololyga? Voelen we ons nog steeds ongemakkelijk bij het uiten van dit soort geluiden? Mogen ze al binnen de grenzen van de stad gehoord worden?

* In deze tijd zou vrouw vertaald kunnen worden als iedereen die zich niet identificeert als cisgender-man. Een cisgender persoon is iemand van wie de genderidentiteit overeenkomt met het geboortegeslacht.

Nu te zien | Ploegendienst 3

Vanaf oktober openen we elke 1e zaterdag van de maand onze deuren! Tussen 12.00u en 17.00u ben je welkom om onze tentoonstelling te komen bekijken. 

Zaterdag 4 oktober | 12.00u - 17.00u
Zaterdag 1 november | 12.00u - 17.00u
Zaterdag 6 december | 12.00u - 17.00u

Zaterdag geopend!

Op 11 oktober gaan we monoprinten op textiel, in de patch making workshop 'Monomill II' van Hospitalityclub.

Deze workshop is verbonden aan het plan om speciale zeilen voor Molen de Kroon de ontwikkelen. We nodigen je uit om mee te komen brainstormen en ontwerpen. Tijdens deze workshop creëer je sjablonen die we met behulp van monoprint technieken, ecologische inkten en restmaterialen op stof gaan drukken. Hospitalityclub neemt de foto’s van jouw ontwerpen op in het beeldarchief. De gemaakte patches mag je zelf mee naar huis nemen. 

INFORMATIE
Wanneer | zaterdag 11 oktober tussen 12:00 en 16:00.
Toegang | gratis, open inloop

Wil je verzekerd zijn van een plekje? Meld je dan aan via info@plaatsmaken.nl o.v.v. Workshop Mono Mill II - 11 oktober.

Educatieprojecten i.s.m. Plaatsmaken
Hospitalityclub is een kunstenaarsinitiatief van Mirka Farabegoli en Krista Burger. De afgelopen jaren zijn er in samenwerking met Plaatsmaken verschillende projecten ontwikkeld. In 2023 en 2024 realiseerden ze twee grotere projecten, waaronder een vlaggenproject met leerlingen van basisschool Ibn-i Sina. De kinderen gebruikten verschillende druktechnieken om stoffen te bedrukken. Deze vlaggen hangen nu bij meer dan vijftig lokale winkeliers en worden gebruikt bij evenementen. Met deze projecten zetten ze in op samenwerking met scholen en andere partijen in de wijk. Voor 2025 werken we aan een plan rond de wieken van Molen de Kroon. 

Monomill II | Patch making Workshop

Op donderdag 18 september en zaterdag 20 september vindt de Herfstsamenscholing plaats. 

"Total let go cathartic healing pleasure activist transformative release dance party"

Kom dansen en de resultaten van de derde ploegendienst met ons vieren! Moni Zwitserloot, Hussel Zhu en de Feministische Handwerk Partij hebben etsen gemaakt en schijnbaar uit het niets een muziekvideo geproduceerd, die dient als bevrijding van verborgen en onderdrukte energie. Deze bevrijding kan gezien worden als een kritiek op normatieve en patriarchale structuren, maar het is ook een manier om ouder worden, krijsen en orgasmische lelijkheid terug te eisen en trots toe te eigenen. Natuurlijk ben je daarnaast ook heel welkom om mee te doen aan de verschillende workshops.

We laten het traditionele idee van een tentoonstelling met begin- en eindpunt los. In plaats daarvan organiseren we dit jaar ploegendiensten van kunstenaars, schrijvers en collectieven. Ieder seizoen worden activiteiten gebundeld tot een feestelijke Samenscholing, gedreven door artistiek en sociaal experiment. We werken voor dit programma samen met kunstcollectief Sunflower Soup (SFS) en programmamaker Lenn Cox. SFS bedacht het programma H0Ha en Lenn Cox Time Out/Tune In. The Hospitality Club verzorgt hierbij educatie en publieksactiviteiten. Meer over H0Ha en Time Out / Tune In vind je hier.

Programma Herfstsamenscholing (alle onderdelen zijn gratis)

DONDERDAG 18 SEPTEMBER
16.00 | Kleurendal
Wandeling door Klarendal langs een selectie elektrakasten die Harmen Liemburg voor Plaatsmaken ontwierp. Het project, in opdracht van de Gemeente Arnhem, is een samenwerking tussen Plaatsmaken, bewoners, lokale organisaties en de kunstenaar. Na afloop is er een informele borrel bij Plaatsmaken. Meewandelen? Meld je dan aan via info@plaatsmaken.nl
17.00 | Workshop Cannibal Cats door Sunflower Soup
Bij deze workshop kun je het achterste van je tong laten zien tijdens het maken van een eetbare zine. Dit is je kans om lekker kattig te zijn, geef je killjoy alle ruimte, zet je nagels ergens in, laat je haren recht overeind staan. Samen maken we teksten, tekeningen en drukwerk, eten we elkaars frustraties en zorgen op, om dit uiteindelijk collectief te verteren. All concerns all beautiful!
17.30 | Equinox Soep

12.30 - 14.30 | Workshop Blues & Rage door Periphery Center
In deze workshop duiken we in de taal, kleur en klank van politieke teleurstelling en woede, door middel van lezen, luisteren, schrijven & blauwdrukken. Meer informatie vind je hier. 
12.30 - 14.30 |  Inloopworkshop MONOMILL door Hospitality Club
monoprinten op ons billboard buiten
14.30 | Cosy Food Break
15.30 | OPENING: Total let go cathartic healing pleasure activist
transformative release dance party
17.30 | Herfstsoep, cocktails en meer Feest!

Moni Zwitserloot is schrijver en performer. Belangrijke elementen in diens werk zijn lichamelijkheid, transformatie en community. Vreemd, vies of raar zijn wordt gevierd met behulp van gore-en magisch realistische elementen. Huidige obsessies: insecten,
schimmels en lichaamssappen.

Periphery Center is een opkomend collectief voor kunst en gezamenlijke studie. Hier komen we samen om elkaar te inspireren en de werkelijkheid te creëren die we dromen, door middel van het maken van boeken, grafisch ontwerp, publicaties, curatie, kunst en schrijven. Periphery Center bestaat uit Leana Boven, Pelumi Adejumo, Yusser Al Obaidi, Jeanine van Berkel en Yessica Deira.

Voor onze kleinschalige educatieprojecten werken we samen met de Hospitality Club, die bestaat uit Mirka Farabegoli en Krista Burger. We betrekken hierbij basisscholen uit de wijk, jongeren, kinderen, ArtEZ- studenten en MBO studenten en wijkbewoners.

Herfstsamenscholing

We laten het traditionele idee van een tentoonstelling met begin- en eindpunt los. In plaats daarvan organiseren we Ploegendiensten van kunstenaars, schrijvers en collectieven.

Ieder seizoen komt daar een Samenscholingsweek van, waarin activiteiten gebundeld worden tot een uitbundig geheel van artistiek en sociaal experiment. We werken voor dit programma samen met kunstcollectief Sunflower Soup en curator Lenn Cox. De tweede Samenscholingsweek vond plaats in de week van 21-29 juni. De resultaten van deze tweede Ploegendienst en Samenscholing zijn nog te zien tot halverwege september.

Ploegendienst 2 | Periphery Center & Girls Like Us
Werkperiode: April/mei/juni 2025
Lente Samenscholing: 21 - 29 juni 2025
Te bezoeken: 30 juni t/m 5 september 2025

Collectief Periphery Center onderzocht tijdens hun residentie (Ploegendienst) hoe het collectief een plek kan zijn waar ruimte is voor ideeën, verlangens en ontmoetingen binnen het huidige sociale en politieke landschap. Spiralend rondom de vraag welke omstandigheden collectieven mogelijk maken en hoe dit net als het lichaam veranderlijk is: het kan transformeren, ouder worden en andere behoeften ontwikkelen.

Periphery Center nodigde publiceerderscollectief Girls Like Us uit om vanuit hun jarenlange ervaring samen met hen dit proces te verdiepen en gezamenlijk toe te werken naar een publieke workshopping sweatpants sessie op zondag 29 juni. Lees meer over deze sessie FROM THE MARGIN TO THE SEAM in het programma.

Tijdens hun werkperiode bij Plaatsmaken onderzochten Jeanine van Berkel, Yusser al Obaidi, Yessica Deira en Pelumi Adejumo van Periphery Center wat het betekent om collectief te werken. Geworteld in gedeelde diasporische ervaringen schreven ze, speelden ze en experimenteerden ze met cyanotype, zeefdruk en grafisch ontwerp. Het werken met zeefdruk en afdrukken werd voor hen een reis van terugkeer, een herhaling, een beweging tussen aanwezigheid en verdwijnen. Elke afdruk draagt een echo van iets dat ooit was, maar nooit op exact dezelfde manier terugkomt. De vervaging van pigment en het ritme van de lagen roepen herinneringen op aan een land, een plek, een tijd. Vervaagd, en telkens opnieuw opduikend. In de Yoruba-cultuur is indigo de kleur van liefde. De patronen en vormen in de ruimte verwijzen naar traditionele indigoverftechnieken uit de Nigeriaanse textieltraditie. Indigo was ooit zowel een heilig materiaal als een vorm van ruilmiddel en droeg een diepe culturele betekenis. Via symbolische motieven en patronen ontstond een visuele taal, waarmee boodschappen op kleding werden overgebracht en status en verbondenheid tussen mensen werden uitgedrukt.

De samenwerking van Periphery Center is tastbaar aanwezig in het werk: de een begint, een ander houdt het raster vast, iemand anders voltooit de lijn of vult de kleur in. Het werk beweegt van hand tot hand, zoals herinneringen: gedeeld, verschoven, gedragen. Fonetische overeenkomsten tussen talen vormen poëtische bruggen tussen culturen. Door de ruimte heen wordt er verwezen naar het woord vluchteling/gast in zowel het Arabisch (Laje’ [لاجئ]) als het Yoruba (Àlejò). Geïnspireerd door de wortelstructuur van de Arabische taal vind je motieven die zijn afgeleid van de wortel ل ج ء (l-j-ʔ) – 1. gerelateerd aan toevlucht afgedrukt op geruite plastic tassen. Beïnvloed door denkers als Édouard Glissant gingen zij in gesprek over wat het betekent om ergens vandaan te komen waar je toch altijd een gast blijft. Altijd arriverend, altijd terugkerend. Hoe die beweging, na verloop van tijd, misschien een vorm van verankering kan worden in plaats van rouw.

De kleur blauw verwijst naar meer dan alleen nostalgie of traditie. Hun beeldtaal is geïnspireerd door de vervaagde affiches van oude reisbureaus. Ooit helder van kleur, nu uitgewist door de tijd. Periphery Center laat zich inspireren door de ontwerp- en beeldculturen uit het mondiale zuiden, esthetieken die binnen het westerse modernisme vaak worden afgedaan als kitsch of amateuristisch. Hier worden deze visuele talen, net als de vele talen onder hun tong, gevierd en opnieuw verbeeld als Diasporic Vernacular Design: gelaagd, hybride en krachtig.

Ga zitten, beste vreemdeling.
Blijf even.

Deze werkperiode (Ploegendienst) is onderdeel van het programmaTime Out / Tune In dat programmamaker Lenn Cox heeft samengesteld rond het gemeenschappelijke huishouden van Plaatsmaken. Time Out / Tune Inverbindt de cyclische aard van tijd en haar seizoenen, met een oproep tot vertraging! Het programma onderzoekt met verschillende generaties hoe we ons samen kunnen organiseren, wat we van elkaar kunnen leren en wat er op het spel staat in het culturele veld en daarbuiten. Dansend door gekozen families, zielsverwanten en voorouderlijke zaken. Lees meer over het programma op de website van Plaatsmaken.
Lees hier meer over het programma Time Out / Tune In.

nl

en

Search

Back

Sonsbeek workshop