Canada seculariseert hard. In tien jaar is het aantal katholieken met 2 miljoen afgenomen, maar Canadese jongeren zijn een uitzondering op deze beweging. Ook in Frankrijk en in België is deze trend zichtbaar. Waar de samenleving als geheel minder gelooft, gaan jongeren juist vaker naar de kerk. Jongeren zouden in de moderne (westerse) samenleving op zoek zijn naar ‘integriteit en authenticiteit’, of althans, dat is de reden die de katholieken zelf naar voren schuiven. Ikzelf moet ook denken aan het juk van het gebedshuis en het feit dat mijn generatie deze druk vaak niet heeft gevoeld. Onze ouders besloten hun kinderen niet meer te laten bidden of mee te nemen naar de dienst. Vrij en onafhankelijk zouden wij het leven tegemoet treden.

Zeefdrukken op klei
Kunstenaar Levi Overvest (1998) onderzoekt in zijn residentie bij Plaatsmaken hoe hij op keramiek kan zeefdrukken. In de Arnhemse werkplaats laat hij mij natte plakken klei zien en in een van de zeefdrukramen is een collage van hem in de stof geprint. Vier gezichten, een rok van een vissenstaart en de woorden ‘I LOVE YOU’ zweven als sjablonen in het blauwe raam. Met uiterste precisie laat Levi het raam naar beneden komen en zeemt de blauwe verf, gemaakt van slib, over de klei heen. Het is gelukt, blauwe inktgezichten steken fel af tegen de natte, bruine ondergrond. Nu kan de oven aan.

Historische figuren
Welk verhaal wil Levi vertellen met de gezeefdrukte klei? De kunstenaar studeerde in 2023 af aan ArtEZ (BEAR Fine Art) Arnhem. De afgelopen jaren maakte hij schilderijen die refereren aan historische figuren en de daaraan gelieerde verhalen. Zo schilderde hij de gebroeders Karamazow uit de gelijknamige roman van Dostojevski en ook de vertelling van ridder Jan van Schaffelaar en zijn sprong uit een toren in Barneveld in 1482 kwam op een schildersdoek terecht. De op het eerste oog uiteenlopende vertellingen horen bij elkaar omdat het Levi niet gaat om de daadwerkelijke betekenis van deze historische gebeurtenissen, maar om het combineren van verhalen over de menselijke natuur en haar omgang met het goede en het kwade. Door verschillende mensen uit verschillende tijden in zijn werk te laten samensmelten, wil hij dichter bij de essentie van het leven zelf komen. Wie doet goed en wie doet kwaad?

Religie en rituelen 
In Plaatsmaken wil Levi nog steeds dicht bij de essentie van het leven komen, maar dit keer niet vanuit historische figuren. In de grafische werkplaats onderzoekt hij onze hang naar religie en rituelen. Vanuit huis kreeg Levi geen geloof mee, maar het mythische karakter van religieuze gebruiken trekt de kunstenaar aan. Hij herinnert zich het verzorgingstehuis van zijn overgroot oma waar ook een kapel was. Als ze samen naar binnen gingen mocht hij zijn vinger in het wijwater stoppen en een kruisje maken.

De objecten die hij produceert in Plaatsmaken gaan zowel in vorm als in voorstelling over de menselijke hang naar religie en rituelen. Ik zie een rechthoekige kleiplaat met daarop bevestigd een zwarte druipende kaarsenhouder van klei. De klei is geglazuurd, in de oven geweest en dus keihard. Zodra de plaat aan de muur wordt bevestigd, kan de lampenolie met lont in de kaarsenhouder aangestoken worden. Het doet denken aan de oliekaarsen uit katholieke kerken. Op de plaat zelf zijn vier zwart-wit afbeeldingen gezeefdrukt van mannen die hun tong uitsteken. Levi kwam online een oude video tegen van zingende mannen, een soort jodelen waarbij ze hun tong van links naar rechts bewegen. Hij maakte screenshots van de video en die zijn weer terechtgekomen in het zeefdrukraam. Volgens Levi is ieder mens religieus, maar is de uiting afhankelijk van waar iemand opgroeit. In het grotendeels seculiere Nederland mag religie dan ogenschijnlijk een kleine rol spelen, onder het oppervlak is haar magie volgens de kunstenaar nog overal te vinden.

Werkwijze 
De werkwijze van Levi getuigt van iemand die is opgegroeid met het internet. Al scrollend door pagina’s verzamelt hij via screenshots beelden met totaal uiteenlopende oorsprongen. Intuïtief gaat hij aan het werk en combineert de verzamelde beelden in zijn uiteindelijke sculpturen of schilderijen.
Ik merk aan Levi dat hij eerbied heeft voor het ritueel van de zingende mannen, eenzelfde soort eerbied misschien die kaarsen in een kapel uitstralen. Hij vindt het mooi hoe dergelijke gebruiken het dagelijkse leven mythisch maken. Maar hij zal dit specifieke gebruik niet diepgravend onderzoeken, hij hoeft de betekenis niet te weten; liever scheert hij er intuïtief langs om zo sneller combinaties te kunnen maken met andere beelden of indrukken. Het is zoals socioloog Alessandro Baricco in zijn boek ‘De Barbaren’ (2006) stelt als hij het heeft over de nieuwe generatie kunstenaars: al surfend over de oppervlakte kom je nieuwe dingen tegen en blijf je niet in de diepte hangen.

Aan het einde van mijn bezoek benadrukt Levi hoe belangrijk het autonome werken voor hem is. Op deze unieke Arnhemse plek, in de woonwijk waar zijn grootouders opgroeiden, kan hij ongestoord maken. Hij werkt er het liefst uren achtereen. Hij maakt, maakt, maakt net zo lang tot de gecombineerde beelden hem zelf ook verrassen. Het is zoeken naar dat ene moment waarop het screenshot van een torenvormige bijenkorf precies past bij een foto van een gotische kerk, pas dan loopt hij naar het zeefdrukraam.

Tekst geschreven door Lieneke Hulshof

De tentoonstelling van Levi waarin hij zijn werken samenbrengt is te zien op 9 en 10 januari. De opening vindt plaats om 17.00 uur gevolgd door een performance.